Vắc xin Pfizer/BioNTech phòng Covid-19

trong Khoa Điều Trị COVID-19.

TẠI SAO PHẢI TIÊM VẮC XIN PHÒNG COVID-19?

Tiêm vắc xin phòng Covid-19 giúp giảm đáng kể khả năng nhiễm bệnh Covid-19. Không có loại vắc xin nào có hiệu quả 100%, tuy nhiên nhiều nghiên cứu cho thấy 2 tuần sau khi tiêm mũi thứ 2, vắc xin phòng Covid-19 của Pfizer/BioNTech có hiệu quả đến 95% trong việc phòng ngừa nhiễm bệnh Covid-19 có triệu chứng và hiệu quả đáng kể đến 100% trong việc phòng ngừa nhiễm bệnh Covid-19 nặng hoặc nguy kịch và cần nhập viện. Điều này có nghĩa là có rất ít người đã tiêm chủng bị nhiễm Covid-19 và khi nhiễm thì chỉ ở mức độ nhẹ đến trung bình, vì vậy nguy cơ nhập viện và tử vong do nhiễm Covid-19 hầu như được loại trừ nếu được tiêm chủng đầy đủ.

Đồng thời, người đã tiêm chủng nếu nhiễm vi rút Corona sẽ có ít hạt vi rút trong mũi và miệng hơn và có ít khả năng lây truyền cho người khác hơn. Việc giảm khả năng lây truyền này rất quan trọng vì tiêm chủng không chỉ bảo vệ cho bản thân mà còn hạn chế lây lan vi rút cho người thân, bạn bè và những người khác.

Do đó, vào ngày 13 tháng 5 năm 2021, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Bệnh tật của Hoa Kỳ (CDC) đã ban hành một bản cập nhật hướng dẫn nói rằng những người đã tiêm chủng đầy đủ (2 tuần sau liều thứ hai) không còn cần mang khẩu trang hoặc giữ khoảng cách trong hầu hết các môi trường, dù ngoài trời hay trong nhà.

Ngoài ra, các nghiên cứu gần đây cho thấy, sau khi tiêm 2 liều, vắc xin Pfizer/BioNTech phòng Covid-19 vẫn đạt hiệu quả cao trong việc bảo vệ chống lại các chủng vi rút Corona cụ thể (gọi là “các biến thể đáng lo ngại”) như biến thể alpha (trước đây gọi là Kent), biến thể beta (Nam Phi), biến thể delta (Ấn Độ) và biến thể gamma (Brazil).

VẮC XIN PFIZER/BioNTech PHÒNG COVID-19 LÀ GÌ?

Bệnh Covid-19 do vi rút SARS-CoV-2 gây ra. Vắc xin Pfizer/BioNTech là vắc xin sử dụng RNA thông tin. Vắc xin này dành cho người từ 12 tuổi trở lên. Hoạt chất trong vắc-xin là mRNA mã hóa protein gai của vi rút gây bệnh Covid-19. Đây là một loại protein trên bề mặt vi rút mà vi rút cần để xâm nhập vào các tế bào trong cơ thể. mRNA được bao bọc trong các bong bóng dầu làm từ các hạt mỡ nano siêu nhỏ để bảo vệ chúng.

VẮC XIN PFIZER/BioNTech PHÒNG COVID-19 HOẠT ĐỘNG NHƯ THẾ NÀO?

Sau khi tiêm, các hạt vắc xin tiếp xúc với tế bào và hợp nhất với chúng, để phóng thích mRNA. Các “nhà máy” của tế bào (ribosomes) sẽ đọc trình tự của chúng và tạo ra các protein gai. mRNA KHÔNG tương tác với DNA của tế bào và sau cùng, tế bào sẽ phá hủy mRNA và không để lại dấu vết vĩnh viễn.

Khi đó, hệ thống miễn dịch sẽ nhận biết đây là protein ngoại lai rồi tạo ra kháng thể (từ “tế bào B”) và kích hoạt các tế bào bạch cầu cụ thể (gọi là “tế bào T”) để tấn công các protein ngoại lai này.

Sau này, nếu nhiễm vi rút SARS-CoV-2, hệ thống miễn dịch sẽ nhận ra và sẵn sàng bảo vệ cơ thể chống lại vi rút đó.

Vì vắc xin Pfizer/BioNTech phòng Covid-19 không chứa vi rút để tạo miễn dịch nên không thể gây bệnh Covid-19.

VẮC XIN PHÒNG COVID-19 CÓ THỂ CHO KẾT QUẢ XÉT NGHIỆM DƯƠNG TÍNH KHÔNG, NHƯ VỚI PHƯƠNG PHÁP XÉT NGHIỆM BẰNG KỸ THUẬT PCR HOẶC XÉT NGHIỆM KHÁNG NGUYÊN?

Không, vắc xin Covid-19 sẽ không cho kết quả dương tính đối với phương pháp xét nghiệm bằng kỹ thuật PCR hoặc xét nghiệm nhanh kháng nguyên. Đó là do các phương pháp này chỉ phát hiện bệnh Covid-19 đang hoạt động chứ không thể kiểm tra bệnh nhân đã miễn dịch hay chưa. Tuy nhiên, do vắc xin Covid-19 thúc đẩy phản ứng miễn dịch nên những người đã tiêm chủng thường cho kết quả dương tính khi xét nghiệm kháng thể (trong huyết thanh), đây là xét nghiệm kiểm tra khả năng miễn dịch Covid-19 của bệnh nhân.

VẮC XIN PFIZER/BioNTech PHÒNG COVID-19 ĐƯỢC SỬ DỤNG NHƯ THẾ NÀO?

Vắc xin Pfizer/BioNTech phòng Covid-19 thường được tiêm vào bắp tay. Vắc xin này sẽ được tiêm thành 2 liều. Liều thứ hai phải được tiêm sau liều đầu tiên 21 ngày (3 tuần). Bạn sẽ được thông báo thời gian chính xác để quay lại tiêm liều thứ hai.

Nếu không thể tuân theo khoảng thời gian khuyến cáo và không thể tránh khỏi việc trì hoãn tiêm chủng, liều thứ hai của vắc xin Pfizer/BioNTech phòng Covid-19 có thể được tiêm sau liều đầu tiên lên đến 6 tuần (42 ngày).

Thời gian theo dõi sau tiêm chủng:

  • 30 phút: cho những người có tiền sử phản ứng dị ứng tức thì với vắc xin hoặc phương pháp tiêm ở mọi mức độ hay có tiền sử sốc phản vệ vì bất kỳ nguyên nhân nào;
  • 15 phút: cho những trường hợp còn lại.

VẮC XIN PFIZER/BioNTech PHÒNG COVID-19 CÓ TÁC DỤNG BẢO VỆ TRONG BAO LÂU?

Vắc xin phòng Covid-19 sẽ bảo vệ hiệu quả trong vòng 2 đến 3 tuần sau liều đầu tiên. Phải mất 2 tuần sau khi tiêm liều thứ 2 để đạt hiệu quả bảo vệ tốt nhất, do đó, điều cần thiết là phải tiêm đủ hai liều để bảo vệ bản thân chống lại Covid-19.

Hiện tại chưa rõ vắc xin Pfizer/BioNTech phòng Covid-19 có khả năng bảo vệ trong bao lâu, tuy nhiên hệ thống miễn dịch sẽ có các tế bào đặc biệt gọi là tế bào B nhớ và tế bào T nhớ có thể lưu trữ thông tin về vi rút Corona trong nhiều năm hoặc thậm chí trong nhiều thập kỷ. Vì vậy, các chuyên gia tin rằng khả năng miễn dịch của vắc xin phòng Covid-19 sẽ tồn tại trong thời gian dài, mặc dù vẫn chưa biết liệu có cần phải tiêm nhắc lại hay không. 

TRẺ EM CÓ THỂ TIÊM VẮC XIN PFIZER/BioNTech PHÒNG COVID-19 KHÔNG?

Vắc xin Pfizer/BioNTech phòng Covid-19 đã được Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), Chính phủ Úc và Cơ quan Quản lý Dược phẩm Châu Âu cấp phép sử dụng cho trẻ em từ 12 tuổi trở lên.

NGƯỜI BỊ SUY GIẢM MIỄN DỊCH CÓ THỂ TIÊM VẮC XIN PFIZER/BioNTech PHÒNG COVID-19 KHÔNG?

Mặc dù những người bị suy giảm miễn dịch (người có hệ thống miễn dịch suy yếu) có thể không đáp ứng tốt với vắc xin, nhưng không cần lo ngại về tính an toàn. Vắc xin Pfizer/BioNTech phòng Covid-19 không phải là vắc xin chứa vi rút sống. Nó an toàn cho những người bị suy giảm miễn dịch. Những người bị suy giảm miễn dịch, bao gồm người đang nhiễm HIV, nên được tiêm chủng vì họ có nguy cơ mắc bệnh nặng do Covid-19 cao hơn, bao gồm nguy cơ tử vong cao hơn.

PHỤ NỮ MANG THAI HOẶC CHO CON BÚ CÓ THỂ TIÊM VẮC XIN PFIZER/BioNTech PHÒNG COVID-19 KHÔNG?

Phụ nữ mang thai khi được tiêm chủng sẽ tạo ra kháng thể chống lại vi rút và truyền những kháng thể này cho thai nhi qua nhau thai.

Phụ nữ mang thai có nguy cơ cao mắc bệnh Covid-19 ở mức độ nặng. Phụ nữ mang thai mắc bệnh Covid-19 còn có nguy cơ sinh non cao gấp 2 đến 3 lần so với phụ nữ mang thai không mắc bệnh Covid-19 và có nguy cơ cao gặp các biến chứng bất lợi khác trong thai kỳ. Phụ nữ mang thai có bệnh lý nền thậm chí còn có nguy cơ bị biến chứng nghiêm trọng do nhiễm Covid-19 cao hơn.

Vì những lý do này, phụ nữ mang thai được khuyến cáo nên tiêm vắc xin và được xem là trường hợp ưu tiên. Thai phụ có thể tiêm vắc xin vào bất kỳ giai đoạn nào trong thai kỳ. Không có lý do gì cần trì hoãn việc mang thai sau khi tiêm vắc xin phòng Covid-19. Ngoài ra, vắc xin phòng Covid-19 không ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của phụ nữ hoặc nam giới.

Vắc xin phòng Covid-19 được biết là không gây nguy cơ cho phụ nữ cho con bú hoặc trẻ bú sữa mẹ. Trên thực tế, các nghiên cứu đã chứng minh rằng kháng thể có thể được truyền từ mẹ sang con thông qua sữa mẹ. Do đó, phụ nữ cho con bú có thể tiêm vắc xin phòng Covid-19.

NHỮNG NGƯỜI ĐÃ TIÊM MỘT LOẠI VẮC-XIN KHÁC GẦN ĐÂY CÓ THỂ TIÊM VẮC-XIN PFIZER/BioNTech PHÒNG COVID-19 KHÔNG?

Vắc xin phòng Covid-19 và các loại vắc xin khác có thể được tiêm mà không cần quan tâm đến thời gian. Điều này bao gồm việc tiêm đồng thời vắc xin phòng Covid-19 và các loại vắc xin khác trong cùng một ngày, cũng như tiêm đồng thời trong vòng 14 ngày.

NHỮNG NGƯỜI BỊ NHIỄM COVID-19 TRƯỚC ĐÂY HOẶC HIỆN TẠI CÓ THỂ ĐƯỢC TIÊM KHÔNG?

Mọi người nên được tiêm chủng bất kể tiền sử nhiễm bệnh Covid-19 có triệu chứng hay không có triệu chứng.

Nên hoãn tiêm cho những người đã biết hiện đang nhiễm Covid-19 cho đến khi người đó đã khỏi bệnh cấp tính (nếu người đó có triệu chứng) và đáp ứng các tiêu chí để kết thúc cách ly.

TÔI ĐÃ TIÊM LIỀU ĐẦU TIÊN LÀ VẮC-XIN PHÒNG COVID-19 CỦA ASTRAZENECA, VẬY TÔI CÓ THỂ TIÊM LIỀU THỨ HAI CỦA PFIZER/BioNTech KHÔNG?

Đối với những người đã tiêm liều đầu tiên của AstraZeneca, có thể tiêm liều thứ hai của Pfizer/BioNTech và nên tiêm 4 – 6 tuần sau liều đầu tiên, nhưng cũng có thể chờ đến 12 tuần sau liều đầu tiên.

BẠN CÓ BỊ RỐI LOẠN ĐÔNG MÁU HAY ĐANG DÙNG THUỐC LÀM LOÃNG MÁU KHÔNG?

Như tất cả các loại vắc xin khác, vắc xin phòng Covid-19 có thể được sử dụng cho những bệnh nhân này, miễn là bác sĩ xác định nguy cơ chảy máu của bệnh nhân đủ thấp và vắc xin có thể được tiêm bắp với độ an toàn hợp lý. Dưới đây là khuyến cáo về kỹ thuật tiêm bắp cho bệnh nhân bị rối loạn đông máu hoặc đang dùng thuốc làm loãng máu: nhân viên nên sử dụng kim tiêm cỡ nhỏ (cỡ 23 hoặc nhỏ hơn), sau đó ấn mạnh vào chỗ tiêm, nhưng không chà xát, trong ít nhất 2 phút. 

LÝ DO NÀO MÀ BẠN KHÔNG NÊN TIÊM CHỦNG?

Có rất ít người không thể tiêm chủng vắc xin phòng Covid-19.

Vắc xin không nên tiêm cho:

  • Người đã biết hiện đang nhiễm Covid-19 (nên hoãn tiêm chủng);
  • Người được xác định là có phản ứng phản vệ với bất kỳ thành phần nào của vắc xin, bao gồm polyethylene glycol (PEG);
  • Người được xác định là có phản ứng phản vệ với liều đầu tiên của vắc xin phòng Covid-19 cùng loại;
  • Bất kỳ sự cố nghiêm trọng nào khác liên quan đến liều vắc xin trước đó.

Những người có tiền sử phản ứng dị ứng nghiêm trọng với thực phẩm, với một loại thuốc hoặc vắc xin đã xác định, hoặc với côn trùng đốt vẫn có thể tiêm bất kỳ loại vắc xin phòng Covid-19 nào, miễn là họ không dị ứng với bất kỳ thành phần nào của vắc xin. Điều quan trọng là phải thông báo cho người tiêm vắc xin biết nếu bạn đã từng có phản ứng dị ứng nghiêm trọng (sốc phản vệ).

Hôm nay bạn có bị ốm không?

Không có bằng chứng nào cho thấy bệnh cấp tính làm giảm hiệu quả của vắc xin hoặc làm tăng sự cố bất lợi của vắc xin. Tuy nhiên, để đề phòng bệnh cấp tính ở mức độ vừa hoặc nặng, nên trì hoãn tiêm tất cả các loại vắc xin cho đến khi tình trạng bệnh được cải thiện. Các bệnh nhẹ (như nhiễm trùng đường hô hấp trên, tiêu chảy) thì KHÔNG chống chỉ định tiêm chủng. Đừng trì hoãn tiêm vắc xin nếu bạn đang dùng thuốc kháng sinh.

CÁC NGUY CƠ DO VẮC XIN PFIZER/BioNTech PHÒNG COVID-19 GÂY RA?

Tương tự như tất cả các loại thuốc, vắc xin có thể gây ra tác dụng phụ. Cho đến nay, hàng triệu người đã được tiêm chủng vắc xin Pfizer/BioNTech phòng Covid-19 và các báo cáo về tác dụng phụ nghiêm trọng là rất hiếm. Không báo cáo nào cho thấy có biến chứng lâu dài. Hầu hết tác dụng phụ của vắc xin Pfizer/BioNTech phòng Covid-19 thường nhẹ và ngắn hạn (trong vài ngày), và không phải ai cũng gặp phải (chiếm khoảng 10-20% số người được tiêm chủng), bao gồm:

  • Đau cánh tay ở vị trí tiêm, thỉnh thoảng đỏ và sưng;
  • Cảm thấy mệt;
  • Đau đầu;
  • Cảm thấy đau nhức;
  • Buồn nôn;
  • Sưng mặt;
  • Tiêu chảy;
  • Một số người sẽ gặp các triệu chứng giống bệnh cúm nhẹ;
  • Rất ít người bị sốt hoặc cảm thấy nóng hay lạnh run 1 hoặc 2 ngày sau khi tiêm;
  • Một tác dụng phụ ít gặp là sưng hạch nách hoặc hạch cổ ở cùng bên với cánh tay đã tiêm vắc xin. Tác dụng này có thể kéo dài khoảng 10 ngày, nhưng nếu kéo dài lâu hơn, hãy đến gặp bác sĩ;
  • Một tác dụng phụ hiếm gặp là tình trạng xệ một bên mặt tạm thời.

Rất hiếm trường hợp viêm tim (viêm cơ tim hoặc viêm màng ngoài tim) được báo cáo sau khi tiêm vắc xin Pfizer/BioNTech phòng Covid-19. Tình trạng này thường xảy ra ở nam giới trẻ tuổi ngay sau khi tiêm liều thứ hai. Hầu hết các trường hợp này đều nhẹ và hồi phục ngay sau khi điều trị đơn giản và nghỉ ngơi.

Các phản ứng dị ứng (quá mẫn) ​​đã từng xảy ra ở những người được tiêm chủng. Các trường hợp sốc phản vệ (phản ứng dị ứng nghiêm trọng) rất hiếm gặp. Nếu có phản ứng với vắc xin, nó thường xảy ra trong vài phút. Các dấu hiệu của phản ứng dị ứng có thể bao gồm phát ban gây ngứa da, khó thở và sưng mặt hoặc lưỡi.

Như tất cả các loại vắc xin khác, vắc xin Pfizer/BioNTech phòng Covid-19 phải được tiêm dưới sự giám sát của nhân viên y tế, có chuẩn bị sẵn phác đồ điều trị thích hợp trong trường hợp xảy ra phản ứng dị ứng. Nhân viên tiêm vắc xin sẽ được đào tạo để xử trí và điều trị các phản ứng dị ứng ngay lập tức.

TÁC DỤNG PHỤ CÓ KHÁC NHAU Ở MỖI LIỀU KHÔNG?

Tác dụng phụ có thể xảy ra sau liều đầu tiên và/hoặc liều thứ hai. Các tác dụng phụ thường gặp hơn và có thể rõ ràng hơn sau liều vắc xin thứ hai. Ngay cả khi bạn đã có tác dụng phụ sau liều đầu tiên, bạn vẫn cần tiêm liều thứ hai (trừ khi bạn có phản ứng dị ứng nặng hoặc tác dụng phụ nghiêm trọng khác sau liều đầu tiên).

TÁC DỤNG PHỤ CÓ KHÁC NHAU Ở MỖI LIỀU KHÔNG?

Nếu có tác dụng phụ, bạn nên nghỉ ngơi cho đến khi cảm thấy khỏe hơn. Bạn có thể dùng thuốc giảm đau, như paracetamol, nếu cần.

Bạn nên liên hệ với bác sĩ nếu:

  • Triệu chứng trở nên tồi tệ hoặc cảm thấy lo lắng;
  • Sưng hạch hơn 10 ngày;
  • Khi có các triệu chứng bất thường và kéo dài, như sốt cao hơn 4 ngày.
  • Điều quan trọng là phải liên hệ khẩn cấp với bác sĩ nếu thấy mới khởi phát các triệu chứng như đau ngực, khó thở hoặc cảm giác tim đập nhanh, rung động hoặc đập thình thịch.

Bạn có thể liên hệ với Khoa Cấp cứu của Bệnh viện FV bất cứ lúc nào qua số

(028) 54 11 35 00

References

 

Khoa Điều Trị COVID-19

Xem thêm