XẠ TRỊ VÙNG TAI – MŨI – HỌNG

Xạ trị vùng tai – mũi – họng và các vùng hạch lân cận đôi khi có thể gây ra những tác dụng phụ. Bệnh nhân có thể gặp hoặc không gặp những tác dụng phụ này. Tác dụng phụ và mức độ nghiêm trọng của chúng tùy thuộc vào từng trường hợp của bệnh nhân. Tài liệu này sẽ cung cấp những thông tin chi tiết về các tác dụng phụ có nhiều khả năng xảy ra và các biện pháp phòng tránh. Thông thường, các tác dụng phụ sẽ xuất hiện vào khoảng tuần thứ 3 của đợt điều trị và có thể ảnh hưởng đến tất cả các cơ quan nằm trong vùng xạ trị.

Những tác dụng trên da:

Vào khoảng tuần thứ 3 của đợt điều trị, da có thể bị viêm đỏ và có cảm giác nóng rát như khi phơi nắng. Đỏ da có khuynh hướng ngày càng tăng dần trong suốt quá trình điều trị và gây ra đau do bỏng bề mặt da.

Những khuyến cáo thiết thực:

• Không dùng dao cạo mà nên dùng máy cạo râu; nếu có thể, nên tránh cạo râu trong khi đang điều trị.
• Không nên dùng nước hoa có cồn hay dung dịch rửa sau khi cạo râu.
• Không nên tự thoa thuốc mỡ hay kem vào vùng da xạ trị, nếu không có ý kiến của bác sĩ.
• Không nên phơi nắng.
• Không nên mặc quần áo quá chật, tránh các loại áo có cổ.

Tác dụng trên niêm mạc miệng:

Vào tuần thứ 2 hoặc thứ 3 của quá trình điều trị, miệng sẽ có cảm giác đau giống như khi bị viêm họng, sau đó sẽ xuất hiện những vết loét trong niêm mạc miệng. Những vết loét này gây đau và có thể gây trở ngại cho việc ăn uống. Đau có khuynh hướng tăng dần vào cuối quá trình điều trị.

Những khuyến cáo thiết thực:

• Hạn chế những thức ăn gây kích thích: nhiều gia vị hoặc cay, bánh mì khô, bánh tây cứng, những thức ăn có nhiều đường, các loại trái cây có dầu.
• Hạn chế những thức ăn chua: dấm, trái cây có vị chua (chanh, cam, bưởi), cà chua, dứa,…
• Không nên dùng thức ăn và đồ uống quá nóng.
• Khi cảm thấy đau hoặc khó chịu, cần báo ngay cho bác sĩ điều trị để sớm có hướng xử trí. Điều này sẽ giúp việc điều trị được tiếp tục một cách thuận lợi hơn.

Trong trường hợp khô miệng:

Trong quá trình điều trị nước bọt sẽ trở nên ít đi, làm cho khô miệng và mất vị giác. Thêm gia vị vào thức ăn có thể giúp có vị giác trở lại, nhưng cũng không nên cho quá nhiều gia vị.

Những khuyến cáo thiết thực:

• Giữ cho miệng luôn ướt (bằng cách uống nước thường xuyên, hoặc mút những mẫu nước đá nhỏ, hoặc súc miệng với nước).
• Có thể ăn kem.
• Chăm sóc vệ sinh miệng sạch sẽ; nên dùng chỉ nha khoa, thay vì dùng tăm.
• Ngưng hút thuốc và ngưng uống rượu.
• Không phải trường hợp điều trị nào cũng bị những tác dụng phụ như trên.
• Phần lớn các hiện tượng gây ra kích thích và sung huyết sẽ mất dần trong vài tuần sau khi chấm dứt điều trị.
• Bệnh nhân cần thông báo ngay cho kỹ thuật viên xạ trị hoặc bác sĩ điều trị khi thấy có dấu hiệu bất thường, để được điều trị thích hợp.
• Bác sĩ điều trị sẽ theo dõi những tác dụng phụ này và đưa ra hướng xử trí phù hợp cho từng trường hợp bệnh lý riêng biệt.
• Hãy trao đổi ngay với bác sĩ đìều trị nếu có bất kỳ câu hỏi nào.